به محض انعقاد عقد نکاح، زوجین وظایفی را در قبال یک دیگر به گردن می گیرند که به آن تمکین می گویند و این وظایف هم بر عهده زن و هم بر عهده مرد است. عدم تمکین زن و مرد منتج به آثار و پیامد هایی می شود؛ از جمله این که زن از نفقه محروم می شود و در صورت نشوز مرد، زن می تواند با احراز شرایط عسر و حرج، حکم طلاق بگیرد.
تمکین چیست ؟
در لغت معنی تمکین زن به معنای الزام می باشد. هنگامی که صیغه عقد میان زن و مردی جاری میشود، هریک از آن ها موظفند یک سری از تکالیف قانونی و شرعی را در روابط خود رعایت نمایند و تمکین هم جزوی از این وظایف میباشد.
در لفظ عرفی، واژه تمکین را بیشتر برای زنان استفاده می کنند. یعنی زن وظیفه دارد حقوق شوهر خود را رعایت کند و در قبال شوهرش یک سری وظایف را اعمال کند، اما واژه تمکین تنها به زن اختصاص ندارد؛ زیرا مردان نیز در رابطه با همسر خود وظایفی دارند و موظف هستند آنها را در حق همسر خود رعایت کند. یعنی زن و مرد، هردو موظف به انجام وظایف زناشویی می باشند.
مطابق قانون، تمکین دو نوع دارد: تمکین عام و خاص. تمکین عام به این معناست که زن در امور خانوادگی وظیفه دارد از همسر خود اطاعت کند و تمکین خاص یعنی اطاعت از همسر در روابط زناشویی. وظیفه تمکین اعم از تمکین خاص و تمکین عام، بر عهده طرفین است و اگر این تکلیف را به خوبی ادا نکنند پیامدهایی برایشان خواهد داشت.
در صورتی که زن دلیل موجهی برای عدم تمکین نداشته باشد از نفقه محروم خواهد شد. همچنین لازم به ذکر است زن تنها هنگامی وظیفه دارد از شوهرش تمکین کند که این تمکین ضرری به وی نرساند؛ همچنین در قانون شرایطی ذکر شده است که زن میتواند بدون هیچ پیامدی از شوهرش تمیکن نکند و آن این است که تمکین از مرد برای او ضرر مالی، جانی یا حیثیتی نداشته باشد و یک سری شرایط هم زن میتواند به دلیل پرداخت نشدن مهریه اش از حق مود استفاده کرده و تمکین نکند.
عدم تمکین به چه معناست
بعد از بررسی موضوع تمکین به موضوع عدم تمکین میپردازیم. اگر زن و مرد تکالیف خود را در برابر یکدیگر انجام ندهند و با یکدیگر حسن معاشرت نداشته باشند، عدم تمکین هر یک از زوجین، مصداق نشوز تلقی شده و منجر به پیامدهایی برای آنان می شود. در واقع، نشوز را می توان به معنای عدم تمکین یا عدم ایفای هر یک از وظایف و تکالیف میان زوجین دانست.
پیامدهای عدم تمکین، عبارتند از محروم شدن زن از نفقه، طلاق در صورت عدم تمکین زن و گرفتن اجازه ازدواج مجدد برای مرد از دادگاه . همچنین در صورتی که مرد وظایف زناشویی خود را انجام ندهد، زن می تواند در صورتی که ادامه زندگی برای او طاقت فرسا باشد یا شرایط عسر و حرج برای او وجود داشته باشد، حکم طلاق بگیرد.
این نتایج و پیامدها، طی مراحل قانونی و اثبات آن به دادگاه به وجود می آیند و کسی که مدعی عدم تمکین است، باید آن را اثبات کند. برای این کار لازم است که مرد، ابتدا به دادگاه خانواده، دادخواست الزام به تمکین زوجه را تقدیم کند و در صورتی که دادگاه عدم تمکین را احراز کرد، مرد می تواند از حق تمکین خود استفاده نموده و به زوجه نفقه نپردازد.
همچنین بخوانید !! وکیل خانواده
معنی حق تمکین چیست ؟
تمکین تکلیفی است که زوجین در روابط زناشویی در مقابل یکدیگر دارند و در مقابل این تکلیف مانند تکالیف دیگر، حق تمکین وجود دارد.
هنگامی که زن بدون داشتن عذر مشروع، از تکلیف تمکین خود سر باز زند، برای مرد حق تمکین به وجود می آید و او این حق را دارد که از ضمانت اجراهای قانونی که برای عدم تمکین زن پیش بینی شده است، استفاده کند.
مرد هم مانند زن در زندگی مشترکشان تکالیفی دارد و طبیعتا اگر این تکالیف را انجام ندهد، یک سری حقوقی برای زن ایجاد می شود با این حال این حقوق، حق تمکین نامیده نمی شود. در صورتی که مرد وظایف زناشویی خود را به درستی انجام ندهد، و یا در ارتباط با همسرش حسن معاشرت نداشته باشد؛ به طوری که شرایط عسر و حرج به وجود بیاید و ادامه زندگی مشترک برای زوجه دشوار باشد، زن می تواند از دادگاه درخواست طلاق کند. همچنین اگر مرد نفقه نپردازد، زن می تواند مرد را مورد تعقیب کیفری قرار دهد. به علاوه زن در هر صورت مستحق مهریه و اجرت المثل است، ولو اینکه ناشزه باشد.
تمکین شامل چه مواردی می شود؟
مصادیق انواع تمکین اعم از تمکین خاص و عام به قرار زیر است:
در صورتی که زن بدون داشتن عذر شرعی از نزدیکی با شوهرش خودداری کند.
- زن از دستورات شوهرش که مبنی بر ریاست خانواده است، سر پیچی کند.
- در تربیت فرزندان با شوهرش همکاری نداشته باشد.
- زن خانهای که مرد برای او تهیه کرده است را ترک کند.
- زن، به مشاغلی مشغول شود که مخالف منافع مصالح خانواده باشد.
البته اگر اطاعت زن از شوهرش موجب خطر جانی، مالی و حیثیتی برای او باشد می تواند وظایفش را ترک کند، بدون اینکه زن ناشزه محسوب شود.
حکم و مجازات تمکین چیست؟
همانطور که پیش از این بیان شد تمکین عبارت است از تمکین عام و تمکین خاص. تمکین خاص ناظر بر روابط زناشویی میان زوجین می باشد، بنابراین تمام موارد مربوط به روابط جنسی در حدود متعارف را در بر می گیرد. تمکین عام ناظر بر ریاست مرد بر خانواده است، زن باید از خواسته های متعارف و شرعی مرد تبعیت کند، از جمله مهمترین مصادیق تمکین عام عبارت است از زندگی در خانهای که مرد تهیه کرده است، رعایت احترام مرد و محترم شمردن او و… . چنانچه زن از شوهر خود تمکین نکند مرد می تواند الزام زن به تمکین را از دادگاه خانواده درخواست کند.
رای دادگاه خانواده مبنی بر الزام زوجه به تمکین همان حکم تمکین است که پس از ابلاغ به زوجه ظرف ده روز باید نسبت به اجرای رای اقدام شود، در غیر این صورت زن ناشزه محسوب و نفقه از او ساقط می شود.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در تمکین و عدم تمکین در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تمکین و عدم تمکین پاسخ دهند .
همچنین بخوانید !! وکیل نفقه