اجرت المثل ایام زوجیت چیست ؟ مراحل و شرایط در سال 1404
اجرت‌المثل ایام زوجیت چیست ؟
در زندگی مشترک، زن و شوهر هر دو وظایفی قانونی بر عهده دارند. زن طبق قانون باید مواردی مانند حسن معاشرت، تمکین و سکونت در خانه تعیین‌شده توسط شوهر را رعایت کند. اما در کنار این وظایف قانونی، زنان معمولاً بر اساس عرف و فرهنگ جامعه، کارهایی در خانه انجام می‌دهند که قانون الزام مستقیمی برایشان تعیین نکرده است؛ مثل آشپزی، تربیت فرزندان، نظافت منزل و کارهای مشابه.
اگر زنی این امور را بدون نیت رایگان بودن و با هدف دریافت دستمزد انجام داده باشد، می‌تواند بابت آنها از شوهر خود اجرت‌المثل مطالبه کند. به این مبلغ که در ازای خدمات غیرالزامی زن در دوران زندگی مشترک پرداخت می‌شود، اجرت‌المثل ایام زوجیت می‌گویند. به زبان ساده، هر کاری که زن در خانه شوهر انجام داده باشد با نیت مزد گرفتن (نه از روی تبرع)، مشمول اجرت‌المثل خواهد بود.
پیشنهاد می شود قبل از انجام هر کاری با یک وکیل طلاق و وکیل خانواده مشورت کنید.
شرایط مطالبه اجرت‌المثل ایام زوجیت:
مطابق تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی، برای مطالبه اجرت‌المثل، شرایط خاصی باید فراهم باشد. متن قانونی چنین می‌گوید:
«چنانچه زن کارهایی را که شرعاً بر عهده او نبوده و برای آن کار عرفاً اجرت‌المثل باشد، به دستور مرد و با قصد دریافت اجرت انجام داده باشد و این موضوع در دادگاه ثابت شود، دادگاه مرد را به پرداخت اجرت‌المثل محکوم می‌کند.»
بنابراین، پنج شرط اصلی برای دریافت اجرت‌المثل عبارتند از:
1. کارهای انجام‌شده به دستور زوج باشد.
2. زن آنها را با قصد دریافت مزد انجام داده باشد (یعنی نیت تبرع نداشته باشد).
3. این کارها شرعاً بر عهده زن نباشند (مانند وظایف مربوط به تمکین).
4. امور انجام‌شده از نظر عرف، دارای اجرت باشند.
5. تمامی این موارد نزد دادگاه اثبات گردد.
نکته‌ای که باید به آن توجه داشت، این است که رویه دادگاه‌ها در این خصوص یکسان نیست. هرچند بیشتر شعبه‌ها با سخت‌گیری برخورد نمی‌کنند و اظهارات زن مبنی بر انجام کارها بدون قصد رایگان بودن را کافی می‌دانند، اما در برخی موارد، دادگاه از زن می‌خواهد که به‌طور دقیق اثبات کند این امور به دستور شوهر و با نیت دریافت مزد انجام شده‌اند.
در پایان لازم است یادآور شویم که اجرت‌المثل از حقوق مالی زن محسوب می‌شود که با عقد نکاح به‌وجود می‌آید و نیازی به درج آن در شروط ضمن عقد نیست. زن در هر زمان از زندگی مشترک یا حتی پس از طلاق، می‌تواند آن را مطالبه کند.
اجرت‌المثل ایام نامزدی؛ آیا قابل مطالبه است؟
همان‌طور که پیش‌تر بیان شد، اجرت‌المثل، حق‌الزحمه‌ای است که در قبال انجام کارهایی در منزل شوهر ـ که شرعاً بر عهده زن نبوده ـ به وی تعلق می‌گیرد. با این توضیح، می‌توان وضعیت اجرت‌المثل در دوره نامزدی را نیز روشن کرد.
در فرهنگ غالب جامعه ما، در دوره نامزدی یا عقد، زن همچنان در خانه پدر خود ساکن است و مرد نیز معمولاً در منزل خانواده‌اش زندگی می‌کند. بنابراین در این شرایط، زمینه‌ای برای مطالبه اجرت‌المثل وجود ندارد و طرح چنین ادعایی معمولاً بی‌اساس خواهد بود.
با این حال، در مواردی که زن و مرد در دوران عقد، زیر یک سقف زندگی مشترک را آغاز کرده باشند و شرایط مشابه دوران زوجیت حاکم باشد، امکان مطالبه اجرت‌المثل نیز فراهم خواهد بود؛ البته در صورت احراز شرایط قانونی.
اجرت‌المثل در ازدواج موقت:
قانون مدنی به‌طور صریح در خصوص اجرت‌المثل در ازدواج موقت اظهار نظر نکرده است. با توجه به اینکه هدف اصلی ازدواج موقت معمولاً تشکیل خانواده و زندگی مشترک پایدار نیست و بسیاری از شرایط دریافت اجرت‌المثل نیز محقق نمی‌شود، در اغلب موارد مطالبه این حق در قالب ازدواج موقت جایگاهی نخواهد داشت.
اما اگر در ازدواج موقت، زن به انجام اموری نظیر خانه‌داری، رسیدگی به همسر، و سایر خدماتی بپردازد که عرفاً و شرعاً بر او واجب نبوده‌اند و این کارها با قصد دریافت مزد صورت گرفته باشند، وی می‌تواند تقاضای اجرت‌المثل کند.
مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای اجرت‌المثل ایام زوجیت:
مطابق ماده ۴ قانون حمایت خانواده، رسیدگی به دعوای اجرت‌المثل در صلاحیت دادگاه خانواده است. اگرچه بر اساس قانون شورای حل اختلاف، برخی دعاوی خانواده با خواسته کمتر از ۲۰ میلیون تومان قابل طرح در شورا هستند، اما موضوع اجرت‌المثل از این قاعده مستثناست و به‌صورت اختصاصی در حوزه صلاحیت دادگاه خانواده قرار دارد. بنابراین برای مطالبه آن باید مستقیماً به دادگاه خانواده مراجعه کرد.
مدارک مورد نیاز برای طرح دعوای اجرت‌المثل ایام زوجیت:
برای اقامه دعوای اجرت‌المثل، ارائه دادخواست رسمی الزامی است. زن باید این دادخواست را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کرده و مدارک زیر را ضمیمه آن نماید:
۱. سند ازدواج (عقدنامه):
وجود رابطه زوجیت باید برای دادگاه اثبات شود؛ این امر معمولاً از طریق عقدنامه رسمی صورت می‌گیرد. البته در صورت نبود سند رسمی، اثبات این رابطه می‌تواند با سند عادی یا شهادت شهود نیز انجام گیرد.
۲. کپی شناسنامه:
ارائه نسخه‌ای از شناسنامه زن در زمان ثبت دادخواست ضروری است. اگر شناسنامه در اختیار شوهر باشد یا مفقود شده باشد، باید در سامانه ثنا به‌صورت رسمی اعلام گردد، در غیر این صورت دادخواست ثبت نخواهد شد.
چنانچه سوالاتی در خصوص اجرت‌المثل ایام زوجیت دارید، میتوانید با وکلای تیم وکیل خوب تماس حاصل فرمایید: 09363145061
مراحل طرح دعوای اجرت‌المثل ایام زوجیت:
فرایند مطالبه اجرت‌المثل شامل مراحل زیر است:
۱. تنظیم و ثبت دادخواست رسمی در دفاتر خدمات قضایی به همراه مدارک مورد نیاز.
۲. ارجاع پرونده به شعبه مربوطه در دادگاه خانواده و تعیین وقت رسیدگی.
۳. بررسی شرایط قانونی توسط قاضی؛ در صورت احراز شرایط، پرونده برای تعیین میزان اجرت‌المثل به کارشناس ارجاع می‌شود.
۴. پرداخت هزینه کارشناسی توسط زن و اظهار نظر کارشناس در خصوص مبلغ اجرت‌المثل.
۵. صدور حکم نهایی مبنی بر محکومیت مرد به پرداخت اجرت‌المثل.
در صورتی که زن یا مرد نسبت به نظریه کارشناس معترض باشند، می‌توانند درخواست بررسی مجدد را توسط هیأت کارشناسی ارائه دهند. البته پرداخت هزینه کارشناسی مجدد بر عهده معترض خواهد بود. عدم پرداخت این هزینه ممکن است موجب بایگانی و مختومه شدن پرونده شود.
همچنین رأی صادره از سوی دادگاه قابل تجدیدنظرخواهی است.
آیا امکان تقسیط اجرت‌المثل ایام زوجیت وجود دارد؟
مرد پس از صدور حکم محکومیت، موظف است مبلغ تعیین‌شده را به‌صورت کامل پرداخت کند. اما در صورتی که مدعی ناتوانی مالی باشد، می‌تواند دعوای اعسار از پرداخت مطرح کرده و تقاضای قسط‌بندی مبلغ کند. در صورت اثبات اعسار، دادگاه می‌تواند مبلغ را به اقساط تبدیل کند.
سخن پایانی:اجرت‌المثل ایام زوجیت،
حق زن در قبال انجام کارهایی است که شرعاً بر عهده‌اش نبوده اما در طول زندگی مشترک به آنها پرداخته است. برای دریافت این حق، مراجعه به دادگاه خانواده ضروری است. از آنجا که رسیدگی به این دعوا نیازمند دقت حقوقی و تهیه مستندات قوی است، توصیه می‌شود حتماً پیش از اقدام، از راهنمایی وکیل بهره بگیرید یا پیگیری پرونده را به فردی متخصص واگذار کنید.
